Circulaire energietransitie

Motivation

ee In Nederland en daarbuiten werken we hard aan een klimaatneutraal energiesysteem. De beperkte beschikbaarheid van de kritieke metalen is een groeiend risico voor deze energietransitie. Om in 2050 een netto klimaatneutraal energiesysteem te kunnen realiseren, zijn veel kritieke metalen nodig voor de productie van duurzame opwek-, transport- en opslagtechnologieën. Deze metaalvraag is een risico voor de energietransitie.

Voortbouwend op twee eerdere studies – de Metaalvraag van de energietransitie en Metaalvraag van Elektrisch Vervoer – brengen we de metaalvraag van het gehele toekomstig energiesysteem in kaart. Aanvullend op zonnepanelen, windmolens en elektrische auto’s verdiepen we ons hierbij in de metaalvraag van energie-opslag en infrastructuur. Daarbij nemen we het Klimaatakkoord (tot 2030) en Net voor de Toekomst-verkenning (tot 2050) als uitgangspunt.

Research question

In deze verkenning staan drie vragen centraal:

1. Hoeveel kritieke metalen zijn er nodig voor de energietransitie?
2. Hoe kunnen we de kritieke metaalvraag verlagen?
3. Welke kansen zijn er voor Nederlands bedrijfsleven?

Approach

Dit onderzoek is uitgevoerd in de eerste helft van 2021. Daarin zijn vijf stappen gezet:

1. Inventariseren van metaalvraag van verschillende technologieën voor energie-opslag en -infrastructuur, waaronder batterijen, power-to heat, power-to-gas en kabels.
2. Doorrekenen van metaalvraag voor (reeds gemaakte) energiescenario’s, zoals de systeemstudie Zuid-Holland en de Klimaatneutrale Energiescenario’s 2050.
3. Duiden van risico’s en afhankelijkheden in zowel het energiesysteem, de geopolitieke dynamiek als milieu- en sociale effecten in de keten.
4. Verkennen van oplossingsrichtingen, waarbij we verdiepen op de regionale, nationale en Europese oplossingen die er zijn om de afhankelijkheid te verminderen en toekomstige risico’s te beperken.
5. Valideren van de conclusies bij betrokken stakeholders, inclusief een bestuurlijke ronde tafel met diverse betrokken partijen

Status

De verkenning Circulaire Energietransitie is op vrijdag 25 juni 2021 overhandigd aan Ed Nijpels, als voorzitter van het Klimaatberaad. Het eindrapport is hier te downloaden.

Results

De beperkte beschikbaarheid van kritieke metalen is een groeiend risico voor de energietransitie. Als gevolg van de snel groeiende vraag ontstaan er naar verwachting wereldwijd en in Nederland tekorten aan deze kritieke metalen. Wij zien vier circulaire strategieën die een toekomstig tekort aan materialen kunnen beperken:

1. Rethink: grootschalig besparen van energie en waar nodig herontwerpen van het energiesysteem om de benodigde duurzame opwek-, transport- en opslagcapaciteit te verlagen.
2. Reduce: aansturen op technologieën die minder kritieke metalen bevatten, zoals in windturbines of systeembatterijen.
3. Reuse, repair & refurbish: verlengen van de levensduur van producen en onderdelen, zoals herinzet van zonnepanelen of accu’s van elektrische auto’s.
4. Recycle: terugwinnen van grondstoffen aan het einde van de levenscyclus van producten

Nederland heeft momenteel een beperkte positie in de toevoerketen van kritieke metalen. Er zijn vier randvoorwaarden waaraan moet worden voldaan om leveringszekerheid te borgen en toekomstbestendige bedrijvigheid op te bouwen.

• Opzetten van permanente monitoring en continue kennisontwikkeling om meer actuele kennis en inzichten te ontwikkelen rondom kritieke metalen en andere grondstoffen.
• Vergroten van ketentransparantie van internationale toevoerketens, om beter inzicht te creëren in de milieu- en sociale impact van kritieke metalen in de keten.
• Ontwikkelen van een lange-termijn industriebeleid als basis voor investeringsbeslissingen.
• Aanscherpen van wet- en regelgeving om hoogwaardig hergebruik mogelijk te maken en te stimuleren.