De aarde warmt sneller op dan eerder gedacht, zo weten we inmiddels. In haar eerste deelrapport van het Assessment Report 6 – afgelopen zomer – publiceerde het IPCC de meest recente wetenschappelijke inzichten rondom klimaatverandering. In haar tweede deelrapport, dat gisteren uitkwam, gaat het wetenschappelijke panel in op de risico’s als gevolg van een warmer wordende aarde.
En ook die risico’s zijn een stuk groter dan eerder gedacht.
Van “code rood” naar “code zwart”
“Code rood voor de mensheid,” kopten meerdere kranten vorig jaar zomer. Inmiddels hebben we er in Nederland een nieuwe recordwinter op zitten, waarbij de temperatuur in De Bilt geen enkele dag onder het vriespunt bleef. Ook tijdens de Olympische Spelen hadden de Chinese organisatoren zichtbaar last van klimaatverandering: vrijwel alle pistes waren opgespoten met kunstsneeuw, de bergen om de pistes heen grijs en zwart.
Door COVID hebben we weer geleerd wat kleurcodes betekenen. Ziekenhuizen gaan in de lockdown naar “code rood”, wat betekent dat er patiëntenstops komen en nieuwe protocollen in werking treden. De risico’s over “code zwart” domineren zelfs enkele dagen het nieuws: dát moet koste wat kost voorkomen worden. En tegelijkertijd worden de maatregelen voorbereid om te kunnen handelen, mocht code zwart zich toch voordoen.
Het belangrijkste verschil met klimaat? Wanneer de ziekenhuizen op “code rood” staan, trekken we alle mogelijke maatregelen uit de kast om “code zwart” te voorkomen. Maar wanneer het “code rood voor de mensheid” is als gevolg van klimaatverandering, doen we… vrijwel niets.
Risico’s als gevolg van klimaatverandering op vijf verschillende ‘impactgebieden’. Zelfs wanneer we opwarming van de aarde beperken tot onder de twee graden, ontstaan er grote risico’s.
Bron: IPCC, Assessment Report 6 | Working Group II
Voorkomen van gezondheidsverlies
Deze voorbereiding op “code zwart” is niets meer dan professioneel risicomanagement, in dit geval om overbelasting van de zorg te voorkomen. Datzelfde doen we vanuit verkeersveiligheid voor het voorkomen van ongelukken en letsel. Vanuit bouwprojecten voor de veiligheid van uitvoerend personeel. En vanuit voedselveiligheid en hygiëne om onbedoelde ziekte te voorkomen. Stuk voor stuk zijn we bereid veel maatregelen te nemen en kosten te maken om het risico op gezondheidsschade te minimaliseren.
Klimaatverandering is inmiddels een van de grootste bedreigingen voor onze gezondheid. Niet alleen op lange termijn; ook vandaag de dag al. Klimaatverandering zorgt voor toenemende stress bij zowel jonge generaties als ouderen met een kwetsbare gezondheid. (Ook bij mij persoonlijk, trouwens.) Klimaatverandering leidt tot grotere verspreidingsgebieden van ziekten, waaronder dengue en malaria. En klimaatverandering zorgt voor een sterke toename in vroegtijdig overlijden.
Klimaatverandering beperken gaat over het borgen van onze veiligheid – alleen dan op een langere termijn.
Veiligheid als voorbeeld
Wat als we onze omgang met veiligheid als voorbeeld nemen voor onze aanpak van klimaatverandering? Als we bereid zijn om in alle auto’s veiligheidsgordels te verplichten, zijn we dan ook bereid voor alle auto’s een emissievrije aandrijving te verplichten? Als we bereid zijn meer kosten te maken om risico’s in een bouwproject af te dekken, zijn we dan ook bereid om meer kosten te maken om de klimaatimpact te verlagen? En als we bereid zijn om onveilige gebouwen te sluiten, zijn we dan ook bereid om klimaatvervuilende fabrieken te sluiten?
Het voorkomen van verdere klimaatverandering is professioneel risicomanagement. En gezien de grootte van de risico’s en de potentiële impact, risico’s om héél serieus te nemen.
Tot slot
Bij risico’s bestaat altijd de kans dat het wél goed gaat. Maar willen we het risico lopen dat het níet goed gaat, wanneer het gaat om de leefbaarheid van onze planeet en de gezondheid van onszelf en onze kinderen?
The cumulative scientific evidence is unequivocal: Climate change is a threat to human well-being and planetary health. Any further delay in concerted anticipatory global action on adaptation and mitigation will miss a brief and rapidly closing window of opportunity to secure a liveable and sustainable future for all. Was getekend, IPCC.