Wie heeft ooit bedacht dat we regen ‘slecht weer’ noemen? We lopen te mopperen bij elke druppel die uit de lucht komt vallen en voordat we de deur uit gaan checken we buienradar, om zeker te weten dat we droog overkomen. Terwijl dit regenwater zo waardevol is voor ons leven hier op aarde. Zelfs wij mensen bestaan voor de helft uit water! Hoezo slecht weer?!
Water in alle kleuren van de regenboog
Zoet water is essentieel voor ál het leven op Aarde en zorgt voor een goed klimaat om in te leven. Van sneeuwwitte gletsjer naar kabbelend blauw beekje. En van grijze wolk tot een plens regen. Water is er niet alleen in veel verschillende vormen, maar ook in verschillende kleuren – zowel letterlijk als figuurlijk. Sofie te Wierik, promovendus aan de Universiteit van Utrecht, vertelt in de podcast ‘Op date met de planeet’ dat er twee verschillende vormen van zoet water zijn:
- Blauw water is het zichtbare zoete water in rivieren, meren en stromen. Dit heet ook wel oppervlaktewater. Maar ook grondwater – water dat is opgeslagen in diepere lagen van de bodem – is een vorm van blauw water.
- Groen water is het water dat beschikbaar is voor planten en bomen om te groeien, zoals regenval en bodemvocht. Ondanks dat je het niet kunt zien, is bodemvocht dé belangrijke indicator voor hoe het met de watercyclus gaat.
Droger én natter
Blauw en groen water is in evenwicht: er is altijd dezelfde hoeveelheid, maar op verschillende plaatsen en omstandigheden. Echter, door langere periodes van droogte, onttrekking van grondwater – door bijvoorbeeld het verlagen van grondwaterpeil – en (drink-)waterwinning wordt de bodem droger en droger. De afgelopen jaren is de balans zelfs zo erg verstoord dat de planetaire grens voor groen water is overschreden.
Als gevolg van een verstoorde watercyclus worden gebieden over de hele wereld permanent droger of natter. Ook in Nederland merken we hier de effecten van. Zomers worden droger en heter terwijl de kans op extreme regenbuien toeneemt – zo’n 6 tot 7% méér neerslag per graad opwarming.
Gebruiken, opvangen en vasthouden
We staan in Nederland voor een groot dilemma: hoe gaan we om met deze twee extremen? Ons land is ingericht op snelle afvoer van overtollig regen- en rivierwater. Maar in de toekomst wordt – door de steeds drogere zomers – het vasthouden van water ook steeds belangrijker. Dit vraagt om een algehele watertransitie: een nieuw watersysteem dat duurzaam met water omgaat.
Dat klinkt groots, maar gelukkig zijn er veel dingen die wij zelf kunnen doen om aan deze transitie bij te dragen. Vier slimmigheden op een rijtje:
- Verminder je waterconsumptie. Dat kun je natuurlijk doen door te kijken naar je eigen verbruik in huis (super goed!). Kijk eens op deze website en kom erachter wat jij allemaal thuis kunt doen om je (drink)watergebruik te verlagen.
- Houdt rekening met de ‘verborgen waterimpact’. Waar veel mensen zich niet bewust van zijn is de hoeveelheid water dat nodig is voor het produceren van voedsel en goederen – denk aan vlees, chocola en kleding. In dit artikel vind je meer informatie over deze ‘verborgen waterimpact’. Voor wie graag waterbewust(er) wil inkopen: kijk naar de watersituatie in het land waar een product vandaan komt. Wist je bijvoorbeeld dat de productie van één ton tarwe in Rusland 2.442m3 water kost, en in Nederland 731m3 water?
- Vang regenwater op. Zo voorkom je dat deze waardevolle nattigheid zomaar in het riool verdwijnt. Wil je regenwater opvangen bij jou thuis, kijk dan eens naar een regenton (en sproei je tuin ermee) of installeer een regenwatertoilet. Een leuke bijkomstigheid: je bespaart ook nog eens op je waterkosten.
- Geef regenwater de ruimte. Door neerslag de ruimte te geven om de bodem te infiltreren help je het groene water op peil te houden. Dus: trek die grijze tuintegels uit je tuin, stoep of straat en maakt plaats voor groen! Met deze tips voor elk type tuin geef je niet alleen water de ruimte, maar draag je ook direct bij aan het versterken van de biodiversiteit. Een echte win, win dus!
En last but not least: vier de regen!
Het water is vele malen ouder dan wij zijn en dat vraagt om een feestje! Dus – zodra het regent – pak je kans! Ga naar buiten en voel hoe lekker het is om langzaam doorweekt te raken! Gaat dit voor jou nog een stapje te ver? Geen probleem. Bedenk je dan de volgende keer dat je buienradar erbij pakt hoeveel we te danken hebben aan deze dikke druppels van Moeder Aarde en ga gewoon naar buiten.. met een nóg dikkere glimlach!