Twee weken geleden stond ik in de Marqt boodschappen te doen. De jonge moeder voor mij realiseerde zich bij het afrekenen dat haar portemonnee nog thuis lag, en zocht samen met de kassière naar een oplossing. Het duurde wat lang, en de rij achter ons nam toe, waarop ik aanbod om haar boodschappen af te rekenen… Enigszins verbaasd maar ook gelukkig vroeg zij of ik haar nummer wilde; maar ik besloot om dit te zien als een experiment van vertrouwen. Zij maakte een foto van mijn bankpas, en we verlieten beiden gelukkig de winkel.
Een dag later verscheen het volgende bericht om mijn twitterfeed:
Experiment geslaagd! En mooier nog, mijn geluk nam toe. Want niet alleen had Ede diezelfde avond nog de voorgeschoten euro’s gestort op mijn rekening, wij zijn ook beiden gelukkig naar huis gegaan omdat we weer hadden ervaren dat er vertrouwen kan zijn tussen wildvreemden.
Waar ik heen wil? Dat vertrouwen inderdaad ontbreekt in onze maatschappij, maar ook dat vertrouwen aanstekelijk kan werken. Wie vertrouwen geeft, zal vertrouwen ontvangen. Actie is reactie.
Afgelopen woensdag zat ik, kennelijk samen met half Nederland, even ontroerd naar het pleidooi van Jan Terlouw te kijken op ‘de Wereld Draait Door’. De twee thema’s die hij benoemde zijn precies die thema’s die mij dagelijks bezig houden: duurzaamheid en vertrouwen. Over duurzaamheid zei Terlouw: het is geen technisch probleem, en ook geen economisch probleem. En met zijn anekdote over de ‘touwtjes uit de brievenbus’ maakte hij voor heel Nederland beeldend hoe wij elkaar zijn komen te wantrouwen.
De brug tussen de twee thema’s mag van mij wat nadrukkelijker worden gelegd: want ‘vertrouwen’ is mijns inziens de belangrijkste bouwsteen in onze maatschappij om tot een duurzame wereld te komen. En ja, ik ben het met Jan Terlouw eens: die is ver te zoeken.
Elke dag werk ik aan de transitie naar een ‘Circulaire Economie’ – niet zozeer op technisch vlak, niet op economisch vlak, maar juist door een transitie te stimuleren van een economie gebaseerd op ‘angst’ naar een economie gebaseerd op ‘vertrouwen’.
In de praktijk zien wij dagelijks dat mensen niet durven samen te werken omdat ze bang zijn. Bang om een onderhandelingspositie te verliezen, bang om ‘de ander’ winst of waarde gunnen, bang om hun kennis te delen. Maar ook binnen organisaties heerst angst: men is bang om buiten de gebaande paden te lopen omdat ze misschien dan hun ‘target’ niet halen, bang om de volgende promotie mis te lopen, bang om kennis te delen met hun collega’s…
Angst versterkt het individualisme, omdat we bang zijn te delen.
De bizarre realiteit is natuurlijk dat het uiteindelijk niet gaat om het eigen belang, maar om het gezamenlijke belang. Immers zitten wij allemaal op dezelfde aardbol. En hoewel mensen die mij kennen weten dat ik een bloedhekel heb aan het ‘negatieve’ duurzaamheidsparadigma, kunnen we niet ontkennen dat we een grote duurzaamheidsuitdaging hebben. En om die uitdaging aan te pakken moeten we samenwerken, want we zitten allemaal in hetzelfde schuitje, en bepalen gezamenlijk welke koers wij gaan varen.
Ook buiten de supermarkt en in de ‘grote mensen wereld’ mag ik gelukkig bijna elke dag ervaren dat vertrouwen aanstekelijk werkt. Zo won afgelopen maand ‘ons’ eerste project ‘Co-Green’ de Supply Chain Award voor de bijzondere wijze waarop de partners gedurende de afgelopen 8 jaar hebben samengewerkt om de klimaatneutrale ambities van ‘Stadstuin Overtoom’ te realiseren binnen budget. En mijn grootste trots van het iconische project Liander Duiven is niet zozeer dat het zogenaamd ‘82% circulair’ is, maar juist dat alle partners aan het einde met trots terugkijken op het project.
De reden dat ik ben gaan ondernemen met Copper8 is niet alleen omdat ik een eigenwijze donder ben die het liefste haar eigen koers trekt, maar ook zeker omdat ik een visie had over welke koers dat moest zijn. Met Copper8 wilde ik een organisatie neerzetten die tot in de diepste haarvaten ‘vertrouwen’ als intrinsieke waarde zou hanteren in plaats van angst. Opdrachtgevers hoeven bij ons niet ‘bang’ te zijn voor cross-selling, nee, wij worden het liefst afgerekend op basis van de waarde die wij toevoegen. Collega’s hoeven niet bang te zijn voor moeilijke juridische afscheidsperikelen, want wij geloven dat ze met de kennis die ze bij ons hebben opgedaan de wereld kunnen verbeteren. Weg met angstclausules zoals concurrentiebedingen en intellectueel eigendom*.
Wie vertrouwen geeft, zal vertrouwen ontvangen. En al duurt het misschien nog even voordat dit model aantoonbaar werkt, ik geef niet op: uit onze brievenbus hangt een touwtje.
*Pikant detail is dat wij helaas herhaaldelijk worden geconfronteerd met plagiaat van andere adviesbureaus. Wij zoeken nog een goede manier om hiermee om te gaan. Het laatste wat wij nu willen is dit soort processen ‘juridisch’ maken, omdat dat juist weer naar angst neigt. Daarentegen hebben de gesprekken op basis van ‘vertrouwen’ nog niet geleid tot het gewenste resultaat.