Eerdere maatschappelijke transities laten zien dat ongelijkheden vaak toenemen tijdens zulke veranderingen. Zo heeft de energiecrisis van 2022 bestaande ongelijkheden en economische kwetsbaarheden in de samenleving zichtbaar gemaakt. Ook de transitie naar een circulaire economie in essentie een verdelingsvraagstuk: schaarser wordende materialen en stijgende prijzen zetten niet alleen de draagkracht van kwetsbare groepen onder druk, maar ook het draagvlak voor circulair beleid.
Een transitie is alleen haalbaar met voldoende draagvlak vanuit de samenleving. Uit onderzoek blijkt dat Nederlanders ambitieus (klimaat-)beleid steunen, mits ze het als rechtvaardig ervaren. In circulaire beleidskeuzes wordt rechtvaardigheid echter vaak impliciet, in plaats van expliciet overwogen. Impliciete aannames over kwetsbaarheden en economische verdelingen kunnen leiden tot blinde vlekken. Daardoor bereikt overheidsgeld – bijvoorbeeld in de vorm van subsidies – onbedoeld vooral mensen met een hoog besteedbaar inkomen, terwijl structurele nadelen voor kwetsbare groepen over het hoofd worden gezien. Voor een haalbare circulaire transitie met draagvlak, is het dus van belang dat overheidsbeleid expliciet rekening houdt met verdelende rechtvaardigheid.
Tijdens haar afstudeerstage onderzoekt Vera Looijschelder hoe een rechtvaardige verdeling van lusten en lasten structureel kan worden overwogen in beleidskeuzes voor de circulaire economie in Nederland. Wat zijn de effecten van beleid volgens principes als ‘de vervuiler betaalt’ of ‘de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten’? Door middel van een literatuurstudie en interviews met experts en betrokkenen, ontwikkelt ze een evaluatiemethode om beleidsmaatregelen te toetsen op hun verdelende werking. Zo wordt een advies opgesteld om rechtvaardigheid in een circulaire toekomst te borgen, waarin iedereen kan blijven meedraaien.
Wil jij meedenken met dit onderzoek? Neem dan contact op met Vera via vera@copper8.com.