In deze eerste verdieping van de blogreeks ‘het ongemak van gemak’ beginnen we klein. Vrij letterlijk – want waar is gemak nou belangrijker dan in de fase van kersvers ouderschap. Ineens een (extra) kleintje erbij en het aantal uur in een dag lijkt te krimpen. Alle tijdswinst die je kan boeken is daarom mooi meegenomen.
Het worstelen met tijd(gebrek) en het allerbeste willen voor je kleintje: staan die twee op gespannen voet met elkaar? En zijn het de drijfveren om te kiezen voor gemak? Ik neem je mee langs drie onderwerpen die elke kersverse ouder bezig houden luiers, verzorging en voeding.
Laat ik maar meteen beginnen met het aspect waar ik het meeste respect en verbazing tegelijk voor ontvang: luiers. Yep, ik ben een van die gekkies van de ‘wasbare luier’ brigade. En laten we meteen maar voorop stellen: die keuze gaat óók gepaard met ongemakken. Je moet op tijd wassen, heel soms moet je de poep ook uit de luier wassen, én voordat die was aanstaat heb je een emmer vol ammoniak die je huis vol staat te geuren. Ook heb je voldoende ruimte nodig om de luiers uit te hangen om te drogen. Laat ik zo maar zeggen: op een appartement van 40 m2 is het misschien niet de fijnste keuze.
Maar dan de gemakken**: je hebt áltijd luiers in huis. Je hoeft geen kortingen te spotten, niet met luiers te zeulen én het scheelt een enorme berg afval. Wist je dat in Nederland jaarlijks 200 duizend ton luierafval wordt geproduceerd door babies en peuters? Dat is goed voor 4% van onze totale afvalberg in Nederland!
Het aandeel luiers in onze nationale afvalberg is mede zo groot omdat kinderen in Nederland steeds later zindelijk worden – gemiddeld zijn peuters in Nederland met 3,5 jaar overdag zindelijk. Dit schijnt mede te herleiden zijn aan dat de moderne wegwerpluier simpelweg te goed absorbeert, waardoor het kind niet meer voelt dat de luier nat is. Een tweede reden is dat ouders minder tijd hebben (of nemen) om hun kind te helpen met zindelijkheid.
Maar is het wel zo dat een wegwerpluier minder tijd kost? Hoewel er veel studies zijn die kijken naar de kosten en de milieuimpact (winnaar: wasbaar), heb ik nog geen (wetenschappelijke) artikelen gevonden die het tijdsaspect meenemen in de afweging tussen wegwerp vs. wasbaar. Wel sprak ik onlangs Kinderopvangorganisatie Partou die een aantal pilots heeft gedaan met wasbare luiers en vroege zindelijkheid. Uit hun ervaring bleek dat het een win-win-win is: minder (luier)afval, kostenbesparend doordat er minder luiers werden gebruikt én de pedagogisch medewerkers hadden meer tijd over. Een kind op een potje zetten kost kennelijk minder tijd dan een luier verschonen.
Kinderen in wasbare luiers zijn gemiddeld 8-12 maanden eerder zindelijk. Een snelle en conservatieve rekensom: 240 dagen minder verschonen * 6 verschoningen per dag * 3 minuten per verschoning = 4320 minuten, dat scheelt dus 72 uur. En dan hebben we het alleen over het aspect verschonen! Kortom, misschien zijn die wasbare luiers helemaal niet zo ongemakkelijk als de maatschappelijke perceptie?
Dan het tweede onderwerp: verzorgingsproducten. Wanneer ik met mijn peuter ga zwemmen dan ruikt de douche naderhand als een grote Zwitsal advertentie. En laten we eerlijk zijn – Zwitsal staat ook bijna gelijk aan jeugdsentiment. Uit onderzoek blijkt dan ook dat ouders in hun keuze voor producten geleid worden door (jeugd)sentiment. Reuk kan als zintuig een van de sterkste herinneringen oproepen, men noemt het ook wel een ‘Proustiaans moment’.
Maar goed, ik laat me niet leiden door mijn neus of Proust, dus zette ik de ‘BTMB’-app in om te kijken of Zwitsal dan wel zo’n goede keuze is voor mijn kind. En wat blijkt? In meerdere producten van Zwitsal zitten microplastics! Gelukkig zijn er alternatieven – zoals Weleda – die niet alleen goed zijn voor onze kleintjes, maar ook minder belastend zijn voor de aarde.
Maar gelukkig zit er ook een verrassende wending aan dit verhaal over babies… En die zit verstopt in het thema voeding. Want hoewel je als betrokken ouder misschien wel allemaal lekkere hapjes wilt koken voor jouw kleinste, wordt het je toch afgeraden als je niet met biologisch geteeld eten kookt. Misschien heb je de ‘Keuringsdienst van Waarden’ aflevering hierover gezien? Uit onderzoek van Pesticide Action Network Nederland bleek dat je als hardwerkende ouder die niet biologisch koopt toch beter potjes kan kopen uit de supermarkt. Die voldoen namelijk wél aan de strenge grenswaarden voor bestrijdingsmiddelen! Die bestrijdingsmiddelen lijken toch – ondanks variëteit in onderzoeken – niet goed voor de ontwikkeling van je kind te zijn (wie had dat gedacht). En het scheelt nog tijd ook.
Nergens vind ik (zelf) de duurzame keuze zo vanzelfsprekend als bij babies. Immers doen we het – vrij letterlijk – voor de volgende generatie. Maar wat ik ook heb geleerd van de inhoudelijke verdieping bij het schrijven van deze blog is dat er veel vastgeroeste percepties zijn. Wegwerpluiers zijn zogenaamd ‘makkelijk’, maar je kind zit wel langer in de luiers; de geur van Zwitsal die gepaard gaat met microplastics; maar toch óók dat een potje uit de supermarkt écht niet slecht is voor je kind.
Het veranderen van die percepties is niet makkelijk; “Nobody likes change except a baby with a wet diaper”.
** Voor de mensen die niet net een boterham met pindakaas hebben gegeten, kan ik nog wel een fijn gemak delen van de wasbare luier. De kans op een ‘spuitluier’ schijnt lager te zijn. N=2 in mijn geval, maar ik kan het bevestigen.