PRRRING, jouw telefoonwekker gaat, en binnen de eerste minuut van jouw dag kom je meteen al in contact met het plastic omhulsel van je telefoon. Waarna je naar beneden gaat en een klodder tandpasta uit een plastic tube spuit op jouw plastic tandenborstel om de dag te beginnen met een frisse lach. Grote kans dat erin de tandpasta ook nog ienie-mienie plastic korreltjes zitten om jouw tanden extra te laten blinken. In de eerste vijf minuten van jouw dag kom je al meteen in contact met talloze verschillende plastics.
Plastics, ze zijn overal. Ze zijn zelfs in ons lichaam aangetroffen. Maar is plastic zo fantastic, of zouden we wat beter op ons plasticgebruik moeten letten?
In 2009 ontwikkelden wetenschappers van het Stockholm Resilience Centre een model waarin ze negen grenzen hebben bepaald waar we als mensheid binnen moeten blijven om de aarde bewoonbaar te houden voor de mens. Onlangs bleek uit onderzoek dat we de planetaire grens ‘Nieuwe Entiteiten’ (waar plastics onder vallen) ruimschoots zijn overschreden.
Het bizarre is dat plastics ooit zijn uitgevonden door een prijsvraag waarin een niet-dierlijk alternatief werd gezocht voor de ivoren biljartbal. Wat als goede intentie begon is inmiddels ontspoord: er zijn ruim 145000 verschillende plasticsoorten en de stof die een eeuwigheid mee kan gaan wordt vaak na een gebruik weggegooid. En helaas niet altijd in de afvalbak… Zwerfvuil komt vaak terecht in de natuur, en in het water. We kennen allemaal de schrijnende beelden van schildpadden die verstikt raken in visnetten en dat zeepaardje met het wattenstaafje… maar wist je dat die plastics ook langzaam afbrokkelen tot microscopische deeltjes die uiteindelijk in ons water, in onze vissen en in onze eigen lichamen terecht komen?
Dat klinkt misschien niet eng tot we ons beseffen dat deze plastics de hormoonhuishouding van dieren en mensen aantoonbaar kan aantasten.
Gelukkig gebeurt er op mondiale schaal steeds meer om plastic vervuiling tegen gaan. In de eerste aflevering van onze podcast: op date met de planeet vertelt onze gast Harmen Spek (Plastic Soup Foundation) dat er in 2024 een internationaal juridisch bindend verdrag komt om plastic vervuiling tegen te gaan. De Nederlandse overheid zette hier de daaruit volgende maatregelen op een rijtje.
Gelukkig nemen verschillende organisaties en ondernemers ook al het voortouw om hun beleid aan te passen:
- In voorbereiding op het verbod op wegwerpbekers startte de NS onlangs deze campagne om reizigers te stimuleren om hun eigen koffiebeker mee te nemen
- Supermarkten leggen geen gratis plastic zakjes meer bij de groente en fruitafdeling, wat naar verwachting 700 kilo plastic per jaar gaat schelen en moet er eind 2022 een statiegeldsysteem zijn voor blikjes
Wat kan jij doen?
Hoewel beleidsmaatregelen hoog nodig zijn om echt grote stappen te maken in de oplossing van het plasticprobleem, het veranderen van ons eigen gedrag is net zo belangrijk.
- Uiteindelijk is de klant altijd koning. Je kunt wel degelijk een groot positief effect hebben door bewust je boodschappen te doen en als je dat niet genoeg vindt: schrijf de grote supermarkt ketens aan om je zorgen en wensen rondom (onnodig) plastic verpakkingen duidelijk te maken;
- Voor sommige mensen ligt het misschien minder voor de hand, maar ook bij het kopen van je kleding is het goed om na te denken over plastics. Synthetische kleding bestaat namelijk ook uit plastics die door slijtage en wassen vrijkomen als microplastics. Een belangrijke reden dus om je bewust te zijn van wat je koopt en vooral hoeveel je koopt, zodat je zo min mogelijk weg hoeft te gooien. Zeker als je je bedenkt dat plastic niet vergaat. Al die synthetische kledingstukken die na één seizoen worden afgedankt dus ook niet!
- Toch iets synthetisch in de kledingkast liggen? Gelukkig zijn er nu filters voor je wasmachine te koop waarmee je microdeeltjes kunt opvangen die vrijkomen bij het wassen en het slijten van je kleren. Zo houd je het water schoner houden.
- Gelukkig komen er steeds meer goede alternatieve producten of diensten op de markt waarmee je plastic uit je huishouden kunt weren. Denk bijvoorbeeld aan verpakkingsvrije boodschappen doen (bij Albert Heijn in Rotterdam, de lokale verpakkingsvrije supermarkt of Pieter Pot), en gelukkig zijn er ook talloze ondernemers die hier goed op inspelen zoals Happy Soaps en Smyle;
- Wil je je plastic footprint verkleinen, maar weet je niet waar je moet beginnen? De Plastic Soup Foundation heeft twee mooie apps ontwikkeld. My little plastic footprint helpt je om de hoeveelheid plastics terug te dringen waarmee je dagelijks in aanraking komt. Beat the Microbead scant je verzorgingsproducten op microplastics.
Een plasticvrije toekomst klinkt haast utopisch, zeker als we realiseren wat plastic allemaal vervangen heeft. Veel van de plastic toepassingen van vandaag – en met name de single-use plastics – zijn prima weg te denken uit onze maatschappij. Het enige wat we daarvoor moeten doen is bewust af te stappen van gemak. En daar krijgen we heel veel voor terug! Namelijk een gezonde en functionerende aarde. Doe je mee?
Wil je meer weten? Tamar Stelling van de Correspondent werkt aan een serie over de planetaire grenzen of in haar woorden: de planetaire clusterfucks en beschrijft op pakkende en gedetailleerde wijze het verhaal van nieuwe entiteiten.