Op dieet voor de planeet?

By Stefan,
on 06 April 2023

Ongeveer 17% van mensen met een goed voornemen, slaagt er ook in om deze tot een succes te maken. Dat geldt gelukkig niet voor mijn groene voornemen van dit jaar: het inzichtelijk maken van de klimaatimpact, prijs en voedingswaarde van mijn consumptie (binnenshuis). Nu vraag je je waarschijnlijk – terecht – af, waarom doet die jongen dat? En waarom is dat voor mij interessant?

We kennen allemaal het gezegde: “een betere wereld begint bij jezelf”. Voeding is een aspect van mijn leven waar ik veel controle over heb. Op dit gebied kan ik dus daadwerkelijk kiezen voor een duurzame levensstijl. Dus zo gezegd, zo gedaan en sinds 2018 eet ik geen vlees of vis meer. Nu ik echter als Copper8 adviseur een aantal jaren lang voor van alles bereken wat de impact is en hoe men daarop kan sturen, dacht ik: waarom neem ik die keuze uit 2018 niet eens onder de loep. Ik zat namelijk met een aantal vragen:

In de maand januari heb ik gemeten wat ik binnenshuis consumeer, zowel drank als voedsel. Dit waren in totaal 155 unieke producten. Voor elk van deze producten is de klimaatimpact [in kg CO2-eq][1], een selectie van voedingswaarde [Energie, Proteïne, Totale vetten, Verzadigde vetten, Suiker, Koolhydraten, Vezels, Zout en Vitamine B12][2] en de prijs [€] gemeten.*[3] Daarnaast heb ik nog een aantal benchmark producten toegevoegd – vlees en vis – en één dag voeding o.b.v. de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum ter vergelijking van mijn eigen dieet. Met deze data nemen we de bovenstaande vragen onder de loep.

Een kleine disclaimer is dat – ook al heb ik erg mijn best gedaan om alles te meten – niet altijd alle voeding is opgenomen. Een voorbeeld: als een gast iets had meegenomen voor lunch, heb ik niet gecheckt wat er allemaal in zat en hoeveel dat woog (nee, zo’n weirdo ben ik nog nét niet). Kortom: alleen de voeding die ik zelf heb ingekocht en genuttigd staat in deze analyse.

De klimaatimpact
In Tabel 1 staat per dag de klimaatimpact (kg CO2-eq) weergegeven. Gemiddeld komt de klimaatimpact uit op 2,2 kg CO2-eq per dag, uitgaande van de dagen waar ik alle drie de maaltijden heb genuttigd. Uit deze studie blijkt dat de gemiddelde klimaatimpact van voeding van een Nederlander rond de 4,72 kg CO2-eq ligt, met een inname van 2000 kcal per dag. De impact van mijn voeding ligt dus 54% lager. Dit kan door een tweetal redenen komen: 1) ik consumeer minder dan gemiddeld of/en 2) de gemiddelde impact van de geconsumeerde producten ligt lager.

Tabel 1 | Klimaatimpact per dagdeel in CO2-eq

Voedingswaarde
In Tabel 2 is weergegeven wat de voedingswaarde is van het geconsumeerde voedsel en drank in januari, ten opzichte van de Benchmark (het voorbeeldmenu ‘Lekker Hollands’ van het Voedingscentrum voor een man van 27 jaar) en van de referentiewaardes van het Voedingscentrum. Hier zijn een aantal conclusies uit te trekken:

Tabel 2 | Voedingswaarden van de maand januari, vergeleken met het benchmark menu (zie Figuur 1) en de aanbevolen referentiewaardes. De oranje vlakken geven een ‘tekort’ aan en de rode vlakken een ‘teveel’.

Relatie tussen voedingswaarde en klimaatimpact
De hamvraag (of de aardappelvraag?) is of er een relatie zit tussen voedingswaarde en klimaatimpact. Als dat zo zou zijn, dan zouden productgroepen als groenten (1,02 kg CO2-eq per kg), brood (1,15 kg CO2-eq per kg), aardappelen en knolgewassen (0,09 kg CO2-eq per kg) en fruit (0,67 kg CO2-eq per kg) ook erg goed – of juist heel slecht – moeten scoren op voedingswaarde. En andersom voor vlees (14,85 kg CO2-eq per kg) en vis (6,32 kg CO2-eq per kg).

Om hier iets over te kunnen zeggen heb ik een poging gedaan om alles te vatten in één cijfer van 1 tot 10. Dit cijfer omvat twee variabelen:

Beide vragen krijgen een score van 1-10 en die is vervolgens met een weging van 50/50 bij elkaar opgeteld. Het resultaat is te zien in Tabel 3.

Tabel 3 | Cijfers (1-10) per productgroep. Een hoog cijfer betekent dus dat er zowel weinig CO2-eq wordt uitgestoten én dat je niet veel kg ervan hoeft te consumeren om aan de referentiewaarde te voldoen. Voor alle voedingstoffen – behalve verzadigde vetten – betekent een hoog cijfer dat je dus minder uitstoot / minder hoeft te consumeren. Voor verzadigde vetten geldt dat meer consumeren over het algemeen ongezond is. Een hoog cijfer betekent hier dus juist het tegenover gestelde: er zitten weinig verzadigde vetten in dit product.

Ook hier zijn weer een aantal conclusies uit te trekken:

Wat neem ik nu mee uit deze analyse? Om te zorgen dat mijn B12 op peil blijft kan ik het best elke ochtend soja yoghurt nemen, aangevuld met af en toe een eitje in de middag/avond (per biologisch ei van 50g is dit 1,1 µg B12). Om te zorgen dat ik genoeg energie binnenkrijg, kan ik het beste meer graanproducten of noten en zaden eten.

Om écht een ‘ideaal’ dieet op te stellen, zou ik nog veel dieper kunnen graven. De analyse kan nog verbreed worden naar meer impactgebieden, of meer voedingstoffen. Het financiële aspect kan nog worden meegenomen. We kunnen ook nog inzoomen op productniveau: welke producten hebben de minste/meeste impact of zijn de ‘superhelden’ in een bepaalde voedingstof? Wellicht heb je zelf ook nog vragen na het lezen van deze blog? Laat het weten, want wie weet kom ik er nog op terug!

 

[1] RIVM Milieudatabase
[2] NEVO Database
[3] Er zouden 5 andere relevante milieu impacts – waaronder toxiciteit, vermesting en watergebruik – bekeken kunnen worden. Ook zijn meer voedingsstoffen beschikbaar. Voor nu echter de focus op de bovenstaande variabelen.
[4] Koop hiervoor ‘biologische eieren’, oftewel eieren met de reeks ‘0 NL…’ op het ei. En wist je trouwens dat een biologisch ei zo’n 50% meer B12 bevat dan een gewoon of scharrel ei?
Share article

Stay up to date with Copper8