De zomer is er om te vertragen. Juist vanuit rust ontstaan vaak de mooiste voornemens en inspiratie voor de tweede helft van het jaar. Hopelijk heb jij ook iets meer tijd dan normaal voor wat informatief lees- en luisterwerk? Vanuit deze gedachte hebben we, net als voorgaande jaren, weer een Zomerse leeslijst voor je samengesteld. Dit jaar hebben we zelfs een nieuwe categorie toegevoegd: de film.
Een paar minuten
Heb je jezelf geïnstalleerd op het strand en kan je even liggen voordat iemand je uitdaagt voor een potje ‘jeu de boules’? Of zit je op een internationaal treinstation te wachten tot je kunt overstappen op de volgende trein? Als je er een leerzaam of inspirerend moment van wil maken dan kun je er één van deze artikelen bij pakken.
- In Safe and just Earth System Boundaries introduceert de Nederlandse wetenschapper Joyeeta Gupta – samen met anderen – een verdere verdieping op de planetaire grenzen. Daarbij ligt de nadruk op welke grenzen eerlijk zijn, wanneer we kijken naar de effecten van het overschrijden van deze grenzen wereldwijd. Zo heeft klimaatverandering op dit moment op sommige delen van de wereld al grote effecten. Hetzelfde geldt voor de concentratie aerosolen in de atmosfeer (onder meer in de vorm van smog).
- Ambtenaren vinden werken aan transities lastig – en dat is eigenlijk heel logisch. Niet alleen de politiek heeft een belangrijke rol te vervullen in de duurzame transities waar wij voor staan, ook de ambtenaren zijn bepalend voor de voortgang van de transities. Waarom vinden ambtenaren dit toch vaak lastig en wat kunnen we hiervan leren? Ambtenaar Rik Braams licht zijn wetenschappelijke onderzoek naar de transformatieve overheid toe (met verwijzing naar de artikelen erachter als je wilt doorlezen over dit onderwerp).
- Je telefoon en stofzuiger zijn steeds moeilijker te repareren – en dat is een aanval op jouw vrijheid. De repareerbaarheid van producten is een essentieel uitgangspunt voor de circulaire economie. Maar repareerbaarheid gaat verder dan alleen de mogelijkheid om de hardware te repareren. Lees of luister hoe dit samenhangt met jouw vrijheid als consument in het (eerste) artikel van Ot van Daalen.
- Binnen het thema van klimaatstress krijgt ‘ecologische rouw’ of ‘solastalgie’ steeds meer aandacht. Heeft het zin om te rouwen om verloren biodiversiteit of gesmolten ijskappen? Het klinkt misschien weinig constructief, maar de volgende 2 artikelen van de Guardian werpen een ander licht op deze thema’s. Glacier grief: how funerals and rituals can help us mourn the loss of nature beschrijft hoe rouwen zorgt voor saamhorigheid en bewustzijn van de waarde van onze natuurlijke leefomgeving en daarmee voor een krachtiger uitgangspunt om te werken aan een gezondere toekomst. Ecological grief: I mourn the loss of nature – it saved me from addiction geeft in een combinatie van wetenschappelijke onderbouwingen en een persoonlijk verslag weer hoe gezond de natuur is voor onze mentale gezondheid. Het maakt maar eens te weer duidelijk hoe verweven we zijn met onze natuurlijke leefomgeving.
Een paar dagen
Is het tijd om lekker helemaal weg te duiken in een boek? Hieronder wat inspirerende tips op een rij. Klap die campingstoel maar uit en laat je vermaken.
- Drinkbare Rivieren van Li An Phoa beschrijft het ambitieuze initiatief waarmee Phoa wereldwijd aandacht vraagt voor het belang van gezonde en ‘drinkbare’ rivieren en mensen aanspoort tot actie. Ze neemt de lezer mee op haar avonturen langs rivieren op vier continenten en combineert reisverhalen, memoires, reportages en overpeinzingen. Altijd met de vraag: hoe kunnen onze rivieren weer drinkbaar worden? Een hoopgevend betoog wat je aan het denken zet over één van de planetaire grenzen.
- Voel je je ook soms een beetje verloren in deze grote wereld? Dan is Braiding Sweetgrass Indigenous wisdom, scientific knowledge and the teaching of plants een serieuze MUST READ! Dit prachtige boek is geschreven door Robin Wall Kimmerer, afstammeling van de inheemse stam Potwatomi, ze is botanicus én professor in bosecologie. Haar kennis over planten en de legenden van haar inheems-Amerikaanse voorouders veranderen je kijk op de natuur en duurzaamheid. Met prachtige verhalen illustreert ze hoe deze kennis onze planeet altijd heeft beschermd, en misschien ook nog kan redden. Een boek over wederkerigheid, over hoe al het leven om ons heen met elkaar samenhangt en vooral met veel geweldige feitjes waar je je vrienden en familie mee omver kunt blazen tijdens de zomer BBQ! Geen zin om het hele boek te lezen, of kun je niet wachten tot je het hele boek in handen hebt? Hier vind je alvast één mooi verhaal.
- The value of a whale is niet direct het antwoord, maar eerder de vraag achter deze vraag wat het centrale thema is van dit boek. Waarom willen we dit eigenlijk weten? En wat zijn de drijfveren achter het “groene kapitalisme”? Kapitalisme probeert in alle macht grip te krijgen op de transitie naar een groenere economie, maar faalt daar keer op keer. Adrienne Buller legt de vinger op de zere plek: de huidige trage beleidsinterventies en incrementele maatregelen zijn vooral gericht op het behouden van macht en invloed, maar vooral ook om nieuwe routes te creëren voor accumulatie van rijkdom (zoals het monetariseren van ecosystemen). Dit boek brengt daarmee niet alleen een messcherpe analyse van ons huidige economisch systeem, het vraagt de lezer ook na te denken over rechtvaardigheid van de oplossingen die groen kapitalisme voorstelt. Een boek wat niet direct de oplossing biedt, maar vooral komt met een oproep: dat het hoog tijd is dat we gaan nadenken over een goed alternatief.
- Het kapitalisme lijkt wel in ons bloed te zitten, zo doordrongen is alles wat wij doen en denken met dit systeem. ‘Het is de minst slechte van al het kwade’ is een vaak gehoorde dooddoener. Maar Miljardairs onder de Guillotine van Sjors Roeters (Vrij Nederland) is anders: alle alternatieven worden tegen het licht gehouden, met doorgronding van de bijbehorende onderbuikgevoelens die zich meteen bij de lezer aandringen.
- Zin in een pragmatisch boek over hoe wij binnen ons huidige systeem tóch snel kunnen verduurzamen? In Er is leven na de groei neemt Paul Schenderling je mee in hoe we toe kunnen naar een eerlijk en groen systeem, zonder eindeloze economische groei maar mét kwalitatieve groei.
- In The Big Con vegen Marianna Mazzucato en Rosie Collington de vloer aan met de huidige wijze waarop grote, corporate adviesbureaus hun werk doen. Met een historische analyse is te zien dat vanaf de jaren van Thatcher en Reagan de ‘kleinere overheid’ het dominante wereldbeeld werd, wat wordt opgevangen door externe consultants. Ook in de huidige klimaatcrisis ontstaan dilemma’s, omdat grote bureaus zowel werken voor de grootste vervuilers als overheden adviseren over de transitie naar een schonere economie. De oplossing? Een meer daadkrachtige, sterkere rol van de staat.
- Marjolein van Heemstra op zoek naar nieuwe perspectieven op de aarde, als tegenwicht voor het haastige bestaan, de effecten van klimaatverandering en de versplintering in de samenleving. In lichtjaren heeft niemand haast is een wervelend verslag van deze zoektocht, die haar al snel buiten de dampkring brengt en ook weer laat inzoomen op haar eigen buurt in Amsterdam Noord. Behalve journalist is Marjolijn ook dichter en theatermaker en dat merk je. Maatschappelijke anekdotes, wetenschappelijke verwijzingen en poëtische bespiegelingen buitelen over elkaar heen. Ze laat je nadenken over de kosmos: hoe nietig we zijn “als ruimtevaarders op een kleurig ruimteschip”. Ze verruimt je blik op de tijd en inspireert je om als mens een waardevol en verbindend leven te leiden.
Podcasts
Is wandelen helemaal je ding deze zomer? Of ben je onderweg met de trein? Wie weet is één van deze podcasts precies waar je zin in hebt al.
- In Hoge Bomen (BNR) ligt het vergrootglas op grote Nederlandse bedrijven. Waar het eerste seizoen supermarktketen Jumbo centraal stond, staat in het tweede seizoen nationale spoorvervoerder NS in de spotlight. Een mooie inkijk in de ontwikkeling van grote Nederlandse bedrijven. Aanraders: 1. De terugblik op het eerste seizoen kort na het aftreden van Frits van Eerd, waarin ook de vraag naar de duurzaamheidsstrategie opnieuw op tafel komt. 2. De toelichting over hoe ons spoor ontstaan is en hoe dit nu is opgebouwd, om beter te snappen waarom ons spoorsysteem zo kwetsbaar is voor verstoringen.
- De podcastserie ‘Stel je voor!’ neemt je mee in de wereld van verrassende klimaatoplossingen. In elke aflevering komen er makers en doeners aan het woord over hun bijdrage aan en visie op een duurzame wereld. Hoop en creativiteit voeren de boventoon!
Films/docu’s
Blijft het maar regenen? Niet getreurd! Hieronder wat films die een link hebben met duurzaamheid. Laat je meevoeren door de kracht van verbeelding. Dat kan soms zo maar eens meer inspireren dan het vergroten van feitelijke kennis.
- WALL-E (Andrew Stanton, 2008) | Krachtige Pixar animatiefilm over onze afvalproblematiek. Wall-E is een circulaire robot gemaakt van ‘scrap’ op een aarde die eigenlijk alleen nog maar afval bevat. De mens is inmiddels de ruimte in gevlucht omdat de aarde een onbewoonbare vuilnisbelt is geworden terwijl WALL-E zoveel mogelijk afval probeert op te ruimen. Ontroerend, filosofisch, een aanklacht tegen het kapitalisme en voor zowel volwassenen als kinderen geschikt!
- First Reformed (Paul Schrader, 2019) | Gaat over een gekwelde priester die in gewetensnood komt wanneer een van zijn kerkgangers klimaatdepressief wordt. Hij verdiept zich in de materie en komt erachter dat een van de grootste vervuilers van de regio ook de belangrijkste geldschieter van zijn kerk is. Zijn geloof komt onder druk en hij overweegt zelf het heft in handen te nemen. Niet voor tere zieltjes maar des te harder komt de boodschap over klimaatverandering en de maatschappelijke constructies van verschillende belangen binnen.
- Beasts of the Southern Wild (Benh Zeitlin, 2012) | De 6-jarige Hushpuppy woont in een klein vissersdorpje in de Louisiana Bayou (‘the Bathtub’) met haar vader en moet vluchten omdat haar dorp onder water komt te staan. Een sfeervolle en impactvolle film die vanuit de belevingswereld van een kind invoelbaar maakt hoe het is om klimaatvluchteling te zijn.
- Woman at War (Benedikt Erlingsson, 2018) | Het mijnen van grondstoffen zorgt op veel plekken voor lokale sociale impact. Zo ook in het prachtige IJsland waar Halla woont. Zij gaat in haar eentje de strijd aan tegen de aluminium-industrie waardoor haar wens om een kind te adopteren onder druk komt. Aangrijpende maar ook grappige film over eco-activisme en ‘the power of one’.
We wensen je een hele fijne zomer en we kijken er naar uit om na alle vakanties weer gezamenlijk verder te werken aan de transitie naar een circulaire economie en een mooie wereld!