Aanleiding
Nederland heeft een grote bouwopgave voor zowel woningen, utiliteitsgebouwen als infrastructuur. Enerzijds ligt er een nieuwbouwopgave van ruim 900.000 woningen, inclusief de bijbehorende voorzieningen en infrastructuur. Anderzijds ligt er een renovatie-opgave van in totaal zo’n 8 miljoen woningen, 1 miljoen utiliteitsgebouwen en ruim 300 bruggen en viaducten.
Bij het realiseren van deze opgaven zijn er ambitieuze klimaatdoelen en circulaire ambities. Daarnaast staan we voor andere duurzaamheidsopgaven, waaronder natuurherstel en het terugdringen van het gebruik van giftige stoffen.
Onderzoeksvraag
De conflicterende ambities tussen meer bouwen enerzijds en minder impact anderzijds hebben ons gebracht bij de volgende vragen:
- Wat is de materiaalvraag van onze bouwopgave – voor zowel nieuwbouw als renovatie?
- Wat zijn de effecten van deze materiaalvraag op onze planeet – denk aan klimaatverandering en biodiversiteitsverlies?
- Wat zijn de circulaire strategieën om de materiaalvraag, CO2-uitstoot en milieu-impact van de bouw op korte termijn te verminderen?
- Welke acties liggen er bij welke stakeholders om deze circulaire strategieën in de praktijk te brengen?
Aanpak
We werken aan de onderzoeken in samenwerking met Metabolic, NIBE en Alba Concepts. Daarbij werken we vanuit de volgende principes:
- Scherp inzicht bieden in de verwachte materiaalvraag, CO2-uitstoot en milieu-impact als gevolg van onze bouwopgave.
- Circulaire scenario’s ontwikkelen vanuit ‘realistische extremen’, om te laten zien wat er kan vanuit wat er technisch mogelijk is (realistisch) zonder beperking in randvoorwaarden (extreem).
- Valideren van circulaire scenario’s met partijen uit de sector, om gedragen perspectief te creëren om de bouwopgave met minder impact te realiseren.
- Handelingsperspectief bieden voor alle partijen in de bouwsector, om hen te laten zien welke bijdrage zij kunnen leveren vanuit hun rol en verantwoordelijkheid.
Status
Deze onderzoekserie heeft inmiddels geleid tot vier publicaties:
- Woningbouw binnen planetaire grenzen (mei 2023)
- Utiliteitsbouw binnen planetaire grenzen (januari 2024)
- Circulaire Bouw 2035: aanzet tot een toekomstperspectief (oktober 2023)
- CO2 impact van de Nederlandse bouw (maart 2024)
Momenteel werken we aan een aanvullend onderzoek naar de impact van dominante bouwmaterialen op landgebruik, watergebruik en biodiversiteitsverlies in de keten. Dit onderzoek verwachten we eind 2025 te publiceren.
Het resultaat
Met deze onderzoekserie werken we enerzijds toe naar sectorbreed inzicht in de impact van de bouw. Anderzijds laten we zien wat circulaire strategieën kunnen betekenen om de impact van de bouw te verlagen.
Met onze onderzoeken hebben we tot op heden de volgende conclusies inzichtelijk kunnen maken:
- De CO2-uitstoot van renovatie is flink groter dan de uitstoot van nieuwbouw: daar ligt dus ook de meeste noodzaak om te werken aan uitstootreductie.
- Het beter benutten van de bestaande woningvoorraad kan een belangrijke bijdrage leveren aan het verminderen van het aantal nieuwbouwwoningen, inclusief de daarvoor benodigde voorzieningen en infrastructuur. Tot en met 2030 kunnen door beter benutten zo’n 50.000 woningen worden gerealiseerd.
- Voor het realiseren van de ambities op klimaat en circulaire economie is inzet op combinatie van alle circulaire strategieën nodig: alleen inzet op bouwtechnische strategieën, waaronder biobased bouwen, is onvoldoende. Ook zijn er andere keuzes nodig in welke gebouwen we realiseren en is versnelde verduurzaming van de industrie vereist.
- Het CO2-budget van de bouwsector – de bijdrage van de Nederlandse bouw aan een opwarming van de aarde van 1,5 °C – is in 2026 op. Bij het beperken van de bijdrage van de Nederlandse bouw tot 1,7 °C is dit budget in 2031 op. Snelle inzet op CO2-reductie is dus essentieel.
